Amerika koos vandaag voor een president die vrouwen aanrandt, stelselmatig liegt, niet gelooft in klimaatverandering – waar Amerika zelf grootschalig aan bijdraagt – en zich alleen wil inzetten voor zijn eigen land. Het liefst zelfs nog een muur eromheen zou bouwen. Afgescheiden van de rest van de wereld, in een tijd waarin we ons meer dan ooit moeten verenigen om grote problemen op te lossen die ons allemaal raakt en aangaat. Het past bij een man die in alles uitstraalt: “ik eerst”.
Zowat alle ‘experts’ vonden het erg onwaarschijnlijk dat Trump zou winnen. En velen, waaronder ik, wílden er simpelweg niet aan geloven. Je gaat toch niet stemmen op een leugenaar die mensen bedreigt en vrouwen aanrandt? Toch is het helemaal niet zo gek. Het gaat niet goed in Amerika, dat heb ik uit de mond van meerdere Amerikanen gehoord die ik begin dit jaar in New Hampshire sprak op de rally’s van presidentskandidaten. (Lees het interview over deze studiereis in Le Monde). De onvrede was er al langer. De beloofde verandering bleef uit na het kiezen van Obama. En na acht jaar teleurstelling was misschien wel de laatste hoop vervlogen: het idee dat een politicus in staat is om echt de problemen waar Amerika voor staat op te lossen.
Niet zo gek dus, dat er een wanhopig verlangen was naar iets of iemand die een ander geluid zou verkondigen. Iemand die niet net als Hillary vastgeroest zat in een politiek systeem wat vooral met zichzelf bezig is en te weinig met wat erbuiten gebeurt. Zo’n ander geluid gaf bijvoorbeeld Bernie Sanders. En toen ik hem in Amerika hoorde speechen veroverde hij met zijn idealen en oprechtheid mijn hart. I felt the Bern. Helaas ging ook Sanders ten onder aan datzelfde politieke systeem waar hij onderdeel van uitmaakte; het establishment binnen zijn eigen democratische partij steunde vooral Hillary. Het stak daarmee niet alleen Sanders maar ook een groot deel van zijn eigen kiezers een dolk in de rug. Sanders trok zich gedwongen terug. Hillary endorsen was nog het enige wat hij kon doen in de hoop dat niet al zijn idealen met hem van het podium verdwenen.
Wat overbleef naast the devil you know – want laten we niet doen alsof Hillary een heilige is – was the devil you don’t know: Trump, een niet-politicus met ook een ander geluid. Kiezen uit twee kwaden, ik geef het je te doen. Ondanks alle negatieve mediaverslaggeving over Trump – de Amerikaanse media waren dol op Trump en verdienden ook bakken geld met het verslaan van al zijn gekkigheden en schandalen – koos de meerderheid van de Amerikaanse kiesmannen uiteindelijk voor Trump, vertegenwoordigd door een heel groot deel van de kiezers – zij het niet de meerderheid. Ongetwijfeld mediamoe en vastbesloten om hun middelvinger op te steken.
Dat waren niet alleen laagopgeleide, woedende blanke mannen.
Dat waren niet alleen teleurgestelde Sanders-kiezers.
Dat waren niet alleen Hillary-haters.
Dat waren ook mensen zoals jij en ik. Die in dezelfde omstandigheden in net zo wanhopige tijden misschien wel hetzelfde zouden doen – ook al kunnen en willen we ons dat op afstand liever niet voorstellen.